برخی کارشناسان معتقد هستند که قیمت‌های خرید تضمینی محصولات کشاورزی در استان گلستان ناعادلانه است و این امر سبب شده تا کشاورزان رغبت گذشته را برای تولید نداشته باشند در حالی که این استان توان بسیاری برای تولیدات صادرات محور در بخش کشاورزی دارد.

 اقتصاد گلستان بر کشاورزی بنا شده و مردم بسیاری در این استان از کشاورزی ارتزاق می‌کنند اما برخی تصمیمات دولت مانع رشد اقتصاد این بخش شده است. خام فروشی، عدم رونق صنایع تبدلی و خریدهای تضمینی با قیمت پایین تاثیرات منفی بر اقتصاد گلستان گذاشته و نه تنها اعتراض کشاورزان بلکه انتقاد جدی فعالان صنعتی وابسته را هم به همراه داشته است.

همانطور که از نام گلستان بر می آید اینجا مکانی مستعد برای پرورش و رشد یافتن است اینجا کشاورزی و دامداری حرف های زیادی برای گفتن دارد اما مشکلات هم در این استان کم نیستند برای مثال هنوز شاهد برنامه مدون اجرایی در راستای برند سازی محصولات تولیدی استان برای صادرات نیستیم.

برای بررسی شرایط استان گلستان در زمینه صادرات، توسعه کشاورزی برند محور، مزیت های استان در بخش های تولیدی و صادراتی و دیگر مسائل با امیر یوسفی، نایب رئیس و عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی گرگان، نایب رییس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران و همچنین صادرکننده نمونه گلستان در بخش محصولات کشاورزی به گفتگو نشستیم.

* یکی از موضوعات مورد اعتراض اتاق بازرگانی گلستان خام فروشی و نبود صنایع تبدیلی است در این باره بگویید

بله؛ اقتصاد کشاورزی فقط وابسته به فروش محصول نیست و باید با ایجاد صنایع تبدیلی و زنجیره، ارزش محصول را افزایش داد. علی رغم ظرفیت‌های خوبی که در بخش کشاورزی داریم نتوانستیم ارزش افزوده خوبی برای استان داشته باشد. خام فروشی یکی از چالش‌های استان است و باعث شده در زمینه فرآوری محصولات موفق نباشیم.

حتی گندم ما هم که رتبه برتر کشور را دارد، خام از استان خارج می‌شود درحالی که کارخانه‌های ما ظرفیت و امکانات لازم را دارند. گندم وقتی تبدیل به آرد، ماکارونی و. . . شود باعث ارزش افزوده و شغل می‌شود ولی دولت با تصمیمات خود مانع شده و نه تنها ارزش آن را از گلستان می گیرد، بلکه به صنایعی هم که ایجاد شده اند صدمه می‌زند. ایجاد صنایع تبدیلی و زنجیره تولید باعث ایجاد شغل و بازگشت ارزش اقتصادی محصولات به استان می‌شود و قطعا تحول اقتصادی همراه خواهد داشت.

* کدام تصمیم دولت مانع رشد صنایع تبدیلی حوزه کشاورزی است؟

وقتی دولت خریدار محصولی می‌شود تصمیم گیرنده هم دولت خواهد بود. همیشه نسبت به خرید تضمینی گندم توسط دولت اعتراض داریم زیرا آن را از چرخه اقتصادی حذف می‌کند.

قیمت گندم که توسط دولت تعیین می‌شود ناعادلانه است و در این شرایط بزرگترین صدمه را هم استانی می‌بیند که ۵۰ درصد مردم آن کشاورزی دارند. زیرا زمین‌های آن‌ها زیر کشت محصولاتی می‌رود که توسط دولت و با قیمت پایین تضمینی تعیین قیمت می‌شود و کشاورز مجبور است زحمات خود را زیر قیمت بازار به دولت بفروشد. در چنین شرایطی به کل اقتصاد استان لطمه می‌خورد.

قیمت گندم که توسط دولت تعیین می‌شود ناعادلانه است و در این شرایط بزرگترین صدمه را هم استانی می‌بیند که ۵۰ درصد مردم آن کشاورزی دارند

وقتی گندم در اختیار دولت باشد پس کارخانه دار هم نمی‌تواند تصمیم بگیرد و ۷۰ درصد آن را دولت از استان خارج می‌کند. در محصولات دیگر هم مثل سیب زمینی وضعیت همین است. خرید تضمینی و قیمت‌های ناعادلانه دولت، کشاورزی را نابود کرده است

.

* مهمترین اقدامات انجام شده در حوزه صنایع تبدیلی کشاورزی گلستان چیست؟
متاسفانه درباره فرآوری محصولات کشاورزی کارهای اصولی و اساسی انجام نشده است. در گلستان یک کارخانه قبل انقلاب ایجاد شد و بخش کشاورزی را متحول کرد اما بعد دست دولت افتاد و نتوانست موفق باشد.

کشاورز نمی‌داند چه بکارد و آن چه می‌کارد چقدر قیمتگذاری می‌شود. برای سیب زمینی، هر بار موقع برداشت، کشاورز نمی‌داند چه قیمتی بفروشد و گاهی قیمت‌ها به گونه‌ای است که حتی نمی‌صرفد که برداشت کند. اتفاقات تلخی که در بخش کشاورزی شاهد بودیم همه به دلیل تصمیمات دولت بود. حتی آنقدر پایین از کشاورز خریدند که انبار شد ولی چون سردخانه نداشتند فاسد شد و معدوم کردند ولی حاضر نشدند به دست مردم برسد. ما سردخانه تخصصی داریم و محصولات را نگهداری می‌کنیم و سال گذشته هم نگذاشتیم بخشی از ظرفیت از استان خارج شود ولی دولت نمی‌گذارد این محصولات به بخش خصوصی برسد.

* علاوه بر گندم، کدام محصولات گلستان ظرفیت صنایع تبدیلی و فرآوری دارند؟
نخود فرنگی گلستان حتی در کشورهای همسایه هم طرفدار زیادی دارد اما این ظرفیت‌ها مورد حمایت و سرمایه‌گذاری قرار نگرفته اند. سیب زمینی گلستان در بهار برداشت می‌شود و بخش زیادی از نیاز کشور را تامین می‌کند. پنبه استان هم ظرفیت بسیار خوبی برای توسعه صنایع تبدیلی است.

اگر برای فرآوری محصولات، بسته‌بندی و برندسازی آن‌ها کار کنیم ارزش افزوده دارد. در دنیا برندسازی حرف اول را می‌زند و باعث ارتقاء جایگاه ایران می‌شود. این مساله باعث می‌شود محصولات با کیفیت مشتری بیشتری پیدا کند و خود کشاورز هم بذر مرغوبتری بکارد. اما در ایران با چالش‌های بسیاری رو به رو است.

* چالش‌های پیش رو چیست؟

در تامین ابتدایی‌ترین نیازهای کشاورز مشکلات داریم. نمی‌توانیم، بذر، کود و سم مناسبی داشته باشیم. وقتی نتوانیم تامین‌کننده اجناس با کیفیت باشیم قطعا محصول هم از نظر راندمان و کیفیت اثرات لازم را نخواهد داشت. سم‌هایی که وارد می‌شود استانداردهای لازم را ندارند و شاهد افزایش قیمت گزاف هستیم. کشاورز به مرحله‌ای رسیده که حتی نتوانسته سم خریداری کند.

نخود فرنگی گلستان حتی در کشورهای همسایه هم طرفدار زیادی دارد اما این ظرفیت‌ها مورد حمایت و سرمایه‌گذاری قرار نگرفته اند

در زنجیره‌های تولید مرغ جزو استان‌هایی بودیم که ورود پیدا کردیم و رتبه خوبی داریم. زنجیره‌ها کمک بزرگی برای افزایش کیفیت محصولات است که بتوانند محصولی عرضه شود که اعتبار بهتری برای بازار صادراتی داشته باشد. در زنجیره هم برندسازی مهم است و در دنیا بسیار جایگاه بالایی دارد. یک برند تقاضا را افزایش می‌دهد و افزایش تقاضا یعنی رشد تولید.

* آیا گلستان توان صادرات محصولات کشاورزی با کیفیت و برند معتبر دارد؟

صادرات ما مشکل دارد زیرا برنامه نداریم. به طور مثال ما در برنامه خود تولید محصولی داریم که هم نیاز داخل را تامین کند و هم صادرات داشته باشد اما ناگهان صادرات را ممنوع می‌کنند. چون آمار درستی از تولید و مصرف نداریم برای مردم هم مشکل ایجاد می‌کنیم. دولت نمی‌داند که مصرف کالاها به چه صورت و توان تولید چقدر است برای همین با بحران‌هایی مثل کمبود مرغ رو به رو می‌شویم

.

* چشم انداز کوتاه یا بلند مدتی برای تولید محصولات کشاورزی وجود دارد؟

دولت چشم انداز و پیش بینی برای تولید و مصرف محصولات داخلی ندارد. لبنیات و رب در رتبه‌های برتر صادرات هستند زیرا دولت دستی ندارد ولی در مرغ که دولت دخیل شده مشکل مصرف داخلی و صادرات داریم.

دولت نمی‌داند که مصرف کالاها به چه صورت و توان تولید چقدر است برای همین با بحران‌هایی مثل کمبود مرغ رو به رو می‌شویم

کسی که صادرات می‌کند از قبل مذاکرات متعددی انجام می‌دهد و برای آن برنامه دارد اما ناگهان دولت ممنوع می‌کند و تمام اعتبار شرکت‌های داخلی زیر سوال می‌رود. در کنار بی‌برنامگی دولت، بازگشت ارز هم صدمه زیادی زد. دولت سال ۹۷ قانونی برای بازگشت ارزش تدوین کرد که کسی پیش بینی نمی‌کرد. همه مشغول صادرات بودیم و انتظار جایزه صادراتی هم داشتیم اما ناگهان گفتند باید ارزمحصول صادر شده بازگردد و همه صادرکنندگان را دچار مشکل کرد.

مثلا سال ۹۷ سیب زمینی صادر می‌کردیم داخل استان کمتر از کیلویی ۴۰۰ تومان بود. کالا را صادر کردیم و سپس اععلام کردند باید ۴۲ سنت برگردانیم که نزدیک به ۹ برابر قیمت صادر شده آن بود. بارها در جلسات اعلام کردیم ارزش‌گذاری‌ها غیرواقعی است ولی دولت توجهی نمی‌کند .

*مهمترین اقدماتی که برای تسهیل و رونق صنایع تبدیلی و بهره وری محصولات چیست؟

اشتغال و ارزش افزوده صنایع تبدیلی کشاورزی برای گلستان مهم است ولی بهای لازم داده نشده است. برای تسهیلگری دو نگاه استانی و کشوری وجود دارد. کشوری مثل ترکیه برای کشاورزی خود ارزش قائل شد و اکثر بازارهای ما را گرفت. حتی بازار CIS که ما حرف اول را می زنیم الان ترکیه مانور می دهد.

بازار روسیه بسیار بزرگ و گسترده است و با بازرگان ساده و معمولی قرارداد نمی بندد لذا باید تولیدات کشاورزی را گسترده تر کنیم. برای مثال در استان گلخانه های کوچک ایجاد شده که موثر نیست ولی اگر بزرگ باشد قابلیت صادرات به کشورهای بزرگ را دارد زیرا تامین کننده ها بارهای بزرگ می خرند و باید ظرفیت مورد نیاز آن ها را با تولید گسترده تامین کنیم.

از سوی دیگر برای صادرات اول باید کلان نگاه کنیم و سپس برندسازی و بسته بندی به روزداشته باشیم. نگاه مقطعی و بی برنامه مانع صادرات است. امروزه حرف اول را در صادرات کیفیت و بسته بندی می زند. اگر بهترین محصول را تولید کنید ولی بسته بندی خوبی نداشته باشید موفق نخواهید شد. کیفیت، بسته بندی و برندسازی مثلث موفقیت صادرات است.

https://edu.gccim.com/blog/1110