نخستین جلسه مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب با حضور صادق‌زاده رئیس این مرکز در اتاق بازرگانی ایران، امان زاده نماینده مردم گرگان و آق قلا در مجلس شورای اسلامی ، برخی از مدیران دستگاه‌های اجرایی و فعالان اقتصادی حوزه کشاورزی  با محوریت چالش‌های حوزه کشاورزی و منابع آبی استان گلستان در اتاق بازرگانی گرگان برگزار شد.

امیر یوسفی، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی گرگان در نخستین جلسه مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب که با حضور صادق‌زاده، رئیس این مرکز در اتاق ایران برگزار شد، وضعیت منابع آبی و کشاورزی استان گلستان را نگران‌کننده توصیف کرد.

یوسفی با اشاره به جایگاه کلیدی کشاورزی در اقتصاد استان اظهار داشت: گلستان از دیرباز یکی از مهم‌ترین استان‌های تأمین‌کننده امنیت غذایی کشور بوده و بخش قابل‌توجهی از جمعیت آن به کشاورزی وابسته‌اند. با این حال، سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری و عدم حمایت کافی از محصولات اساسی مانند گندم، جو، کلزا و سویا موجب شده کشاورزان نتوانند سرمایه‌گذاری و بازدهی لازم را در این حوزه داشته باشند.

وی افزود: در سال ۱۴۰۳ تولید گندم در استان یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تن بود، اما امسال به کمتر از ۶۰۰ هزار تن کاهش یافته است. همچنین تولید کلزا از ۱۰۶ هزار تن در سال گذشته به ۵۸ هزار تن رسیده که نشان‌دهنده افت ۵۵ درصدی است. این کاهش چشمگیر، نتیجه مستقیم خشکسالی و وابستگی زمین‌های دیم استان به بارش‌های آسمانی است.

رئیس اتاق گرگان ادامه داد: میزان بارندگی استان در سال ۱۴۰۳ حدود ۵۳۸ میلی‌متر بوده، در حالی که امسال کمتر از ۳۰۰ میلی‌متر ثبت شده است؛ یعنی کاهش حدود ۴۵ درصدی بارش‌ها که شرایط را برای کشاورزان بسیار دشوار کرده است.

یوسفی با تأکید بر ضرورت اصلاح الگوی کشت، خاطرنشان کرد: همه بر این باوریم که الگوی کشت باید اجرایی شود، اما اجرای آن بدون حمایت عملی دولت امکان‌پذیر نیست. کشاورز خردمالکی که زمینش کمتر از پنج هکتار است، اگر جایگزین محصول پرآب‌بری مثل برنج به او معرفی شود، باید تضمین خرید با قیمت عادلانه و حمایت‌های اقتصادی نیز فراهم باشد تا تغییر کشت برای او توجیه داشته باشد.

وی از تلاش‌ها و پیگیری‌های نمایندگان استان در مجلس به‌ویژه امان‌زاده و همراهی فعالان بخش خصوصی قدردانی کرد و افزود: اتاق گرگان طی سال‌های اخیر همواره موضوع آب و کشاورزی را در اولویت قرار داده و با برگزاری نشست‌های تخصصی و ارتباط با مرکز مطالعات راهبردی آب اتاق ایران تلاش کرده زمینه هم‌افزایی و همکاری برای حل این بحران فراهم شود.

رئیس اتاق گرگان در پایان تأکید کرد: نگرانی جدی ما آینده منابع آبی و امنیت غذایی فرزندانمان است. اگر امروز برای مدیریت آب و حمایت واقعی از کشاورزان اقدام نشود، فردا بسیار دیر خواهد بود. انتظار ما از دولت این است که با رویکردی حمایتی و آینده‌نگر، زمینه پایداری کشاورزی و حفظ منابع آبی استان را فراهم کند.

کروش صادق‌زاده، رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران، در این جلسه بر ضرورت مدیریت هوشمند منابع آب و بهره‌وری در کشاورزی تاکید کرد.

وی با اشاره به نقش مرکز ملی مطالعات راهبردی در ارائه مشاوره علمی به سران قوا و سیاستگذاران، گفت: این مرکز به عنوان پارلمان بخش خصوصی، وظیفه دارد سیاست‌های پیشنهادی برای ارتقای فضای کسب‌وکار کشاورزی، جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و حفظ منابع حیاتی کشور را تدوین و ارائه کند.

رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران با تشریح وضعیت منابع آب کشور، افزود: با کاهش متوسط بارش‌ها، افزایش دما و بهره‌برداری بیش از ظرفیت از منابع آب زیرزمینی، بسیاری از دشت‌های کشور در شرایط بحرانی قرار گرفته‌اند. این وضعیت نه تنها تهدیدی برای کشاورزی است، بلکه امنیت غذایی و زیست‌بوم ایران را نیز به مخاطره انداخته است.

صادق‌زاده به آمار و تحلیل‌های اقتصادی بخش کشاورزی اشاره کرد و گفت: سهم کشاورزی از تولید ناخالص داخلی ایران حدود ۷ تا ۸ درصد است، در حالی که در کشورهای پیشرفته سهم کشاورزی کمتر از یک درصد است. با رشد GDP کشور، این سهم کاهش می‌یابد و بنابراین ضروری است سیاست‌های توسعه با توجه به محدودیت‌های اکولوژیک و منابع طبیعی کشور طراحی شود.

وی همچنین بر پیامدهای مصرف انرژی در کشاورزی تاکید کرد و گفت: بخش کشاورزی ایران سالانه حدود ۳ درصد از انرژی کشور را مصرف می‌کند و انتشار میلیون‌ها تن گازهای گلخانه‌ای را موجب می‌شود. مدیریت بهینه منابع آب و انرژی در کشاورزی ضروری است تا پایداری زیست‌محیطی و اقتصادی کشور تضمین شود.

وی در ادامه بر توسعه صنعتی کشور و استفاده از روش‌های دانش‌بنیان تأکید کرد و گفت: استان‌هایی مانند گلستان جزو مناطق کم‌برخوردار هستند و کشاورزی به تنهایی نمی‌تواند مشکل اقتصاد و اشتغال را حل کند؛ سرمایه‌گذاری در صنعت و فناوری‌های نوین از جمله هوش مصنوعی ضروری است.

صادق‌زاده افزود: بر اساس برنامه هفتم توسعه، سطح خودکفایی در برخی محصولات مانند گندم و روغن ۹۰ درصد پیش‌بینی شده، اما کاهش مصرف ۴۰ درصدی منابع آب، بدون کاهش برداشت از منابع زیرزمینی، پارادوکسیکال است. حداقل سالانه باید ۳۰ میلیارد متر مکعب از برداشت آب کاهش یابد؛ در غیر این صورت، ادامه این روند تهدیدی جدی برای کشور است.

رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران با بیان اینکه کشور باید بین تولید غلات و گوشت قرمز انتخاب واقع‌بینانه داشته باشد، افزود: برای تولید یک میلیون تن گوشت قرمز، ۱۵ میلیارد متر مکعب آب مصرف می‌شود و تولید یونجه و محصولات پرآب‌بر مصرف بیشتری دارد؛ بنابراین اولویت‌دهی به استفاده بهینه منابع آب ضروری است.

صادق زاده با اشاره به راهکارهای پیشنهادی مرکز، از کاهش برداشت آب در طول یک بازه بلندمدت، تخصیص حق‌آبه‌های زیست‌محیطی، افزایش بهره‌وری، اصلاح الگوی کشت و استفاده از مفهوم آب مجازی به عنوان اقدامات کلیدی یاد کرد و تاکید کرد: بدون همکاری دولت، بخش خصوصی و مردم، عبور از این بحران دشوار خواهد بود.

رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب در پایان بر لزوم آگاهی‌بخشی به سیاستگذاران و مردم درباره پیامدهای بحران آب و اهمیت توسعه پایدار در برنامه‌ریزی‌های ملی تاکید کرد و گفت: ایران با تاریخچه‌ای طولانی از مدیریت بحران‌ها، قادر است با اتخاذ راهبردهای علمی و مشارکت همگانی، بر ابر بحران آب و تهدیدهای امنیت غذایی فائق آید.

https://edu.gccim.com/blog/1975